Diagnoza

Choroba afektywna dwubiegunowa przeważnie zaczyna się pomiędzy 20 a 30 rokiem życia. U części chorób pierwszy epizod pojawia się wcześniej. W Stanach Zjednoczonych stosunkowo często rozpoznaje się CHAD u dzieci, co ciągle pozostaje niezwykle kontrowersyjnym tematem, głównie z powodu typowej dla dzieci labilności emocjonalnej i braku jasnych kryteriów do rozpoznawania tego schorzenia u dzieci i młodzieży. Początek CHAD w wieku podeszłym zdarza się rzadko. Przebieg wykazuje pewne odrębności - często przyczyną są zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym.

Na wstępie warto wytłumaczyć znaczenie terminów: depresja, mania, hipomania, epizod mieszany.

Depresja to stan w którym jest obecny obniżony nastrój, spadek aktywności, spowolnienie myślenia. Typowe są zaburzenia snu, łaknienia. U części pacjentów pojawiają się myśli rezygnacyjne, samobójcze.

Mania jest przeciwieństwem depresji. Dochodzi do wzrostu aktywności, podwyższenia nastroju, przyśpieszenie myślenia. Zdecydowanie maleje krytycyzm, pojawia się tendencja do nawiązywania przypadkowych znajomości, lekkomyślnych decyzji finansowych. Przyśpieszenie myślenia doprowadza do rozkojarzenia, chaosu w ramach działań.

W języku potocznym używa się sformułowań takich jak: "mania wielkości", czy "mania prześladowcza". Należy podkreślić, że w języku psychopatologii, czyli języku stworzonym do opisywania chorób przez psychiatrów, termin mania ma inne znaczenie. Na tej stronie mania będzie oznaczać element choroby dwubiegunowej.

Hipomania - to stan "łagodniejszej" manii. Tutaj nie widać chaotyczności podejmowanych działań typowych dla manii. Z zewnątrz osoba sprawia wrażenie tryskającej energią.

Epizod mieszany - stan łączący elementy manii i depresji, czyli gonitwa myśli, nadmiar energii, a z drugiej strony tendencje samobójcze.

Aby rozpoznać chorobę afektywną dwubiegunową należy stwierdzić u pacjenta wystąpienie przynajmniej jednego epizodu maniakalnego i jednego epizodu depresji. Stwierdzenie obecności obu tych elementów dopiero uprawnia do rozpoznania CHAD. Zachorowanie jedynie na depresję lub jedynie na manię nie daje podstaw do rozpoznania choroby dwubiegunowej. W takiej sytuacji stawia się diagnozy: epizod depresji lub epizod manii. Wyróżnia się następujące odmiany CHAD:

• zaburzenia afektywne dwubiegunowe typ I - występują epizody depresji i manii;
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe typ II - epizody depresji i hipomanii;
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe z szybką zmianą faz (rapid cycling) - więcej niż 3 epizody w ciągu roku;
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe typ sezonowy - w miesiącach jesienno - zimowych epizody depresji, w miesiącach wiosenno - letnich epizody manii lub hipomanii.

Poza wspomnianymi typami niektórzy badacze dodają do powyższej grupy inne postacie, np. takie gdzie stany hipomaniakalne lub maniakalne pojawiją się po lekach antydepresyjnych, lub stan podwyższonego nastroju trwa tylko kilka dni. Czasami można spotkać się pojęciem spektrum choroby dwubiegunowej - czyli z szerszym ujęciem choroby dwubiegunowej.

Do chorób podobnych do CHAD zalicza się cyklotymia - powtarzające się stany subdepresyjne (nie pełna depresja) i hipomaniakalne.

Klasyfikacja ICD -10 zaburzeń psychicznych - mania, choroba dwubiegunowa:

• F30 Epizod maniakalny
• F30.0 Hipomania
• F30.1 Mania bez objawów psychotycznych
• F30.2 Mania z objawami psychotycznymi
• F30.8 Inne epizody maniakalne
• F30.9 Epizod maniakalny nieokreślony

• F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
• F31.0 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod hipomanii
• F31.1 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod maniakalny bez objawów psychotycznych
• F31.2 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod maniakalny z objawami psychotycznymi
• F31.3 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod depresji o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu
• F31.4 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod ciężkiej depresji bez objawów psychotycznych
• F31.5 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod ciężkiej depresji z objawami psychotycznymi
• F31.6 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod mieszany
• F31.7 Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - remisja
• F31.8 Inne zaburzenia afektywne dwubiegunowe
• F31.9 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, nie określone